Het UBO-register (Ultimate Beneficial Owner) is een gevolg van een Europese Richtlijn tot voorkoming van het witwassen van geld en terrorismefinanciering. Deze Europese regels hebben ook betrekking op bestuurders van verenigingen en stichtingen.
In het UBO-register worden niet alleen bestuurders van een sport- of hobbyvereniging of stichting geregistreerd, maar ook bestuurders van kerkgenootschappen, CEO’s en aandeelhouders. Een deel van het register, zoals NAW gegevens en geboortedatum is niet openbaar. Uitsluitend bevoegde autoriteiten hebben volledige inzage.
De gegevens van het UBO-register zullen internationaal worden uitgewisseld. In Nederland geldt voor dit moment dat de verenigingen hun UBO of pseudo-UBO vanaf 17 september 2021 kunnen registreren bij de Kamer van Koophandel. De bestuurders van een vereniging moeten in ieder geval vóór 27 maart 2022 zijn opgenomen in het UBO-register.
Veel bestuurders zullen zich afvragen, of het registreren van bestuurders van een sport- of hobbyvereniging niet erg overdreven is. Dat is het niet volgens onderzoeker Toine Spapens, hoogleraar criminologie aan Tilburg University. Zijn team heeft onderzoek gedaan naar criminele inmenging bij sportverenigingen (november 2020). Uit het onderzoek bleek dat criminelen actief zijn binnen met name sportverenigingen. Maar ook bij bijvoorbeeld maneges en de carnavalsvereniging. Wij spreken van criminelen, maar in het onderzoeksrapport wordt gesproken van suikeroompjes en weldoeners onder het mom van sponsor. Er is dus eerder sprake van, de goeden lijden onder de kwaden. Aan de andere kant heeft het natuurlijk niet zoveel zin wanneer een overheid vraagt of verenigingen zich willen melden wanneer er sprake is van witwassen!
Let wel, vaak zijn de criminelen lid van de vereniging of is een van de familieleden dat. Het sponsoren kan bestaan uit het betalen van een jaarlijks bedrag, betalen van advertenties, of het geven van een financiële injectie bij tekorten. Deze criminelen komen niet met een zak geld de kantine binnenwandelen, maar maken in veel gevallen gebruik van een stroman. Dat kan een familielid zijn of een bestuurder. In het onderzoek van Spapens is ook naar voren gekomen dat met regelmaat een bestuursfunctie werd vervuld, waardoor eenvoudig contact kon worden gelegd met leden van de gemeenteraad of het college van B&W.
Vergeet niet dat met name kleine verenigingen blij zijn met een sponsoring of een andere vorm van financiële input. Banken controleren de financiële wandel van bedrijven, maar minder die van verenigingen.
Het registreren en verdere uitleg
Zoals de UBO-registratie nu voorligt, worden bestuurders als ‘owner’ geregistreerd. Bij een rechtspersoon, dus vereniging of stichting, is geen ‘owner’ aan te wijzen. Om die reden wordt in de registratie de UBO geregistreerd als pseudo-UBO. Deze pseudo-UBO is dus geen ‘owner’ en heeft niet alle zeggenschap binnen een vereniging. Het is opvallend dat deze pseudo-owner in de huidige wetgeving onvoldoende wordt benoemd.
Op dit punt lijkt een addertje onder het gras verscholen. Algemeen wordt vermoed, dat de wetgever door de onduidelijke omschrijving van pseudo-UBO, de leden en bestuurders van een vereniging wil dwingen om niet zonder meer geld van een sponsor te accepteren. Op het moment dat het aannemen van sponsorgelden een besluit is geweest van de Algemene Vergadering dan zouden strikt formeel ook de leden verantwoordelijk kunnen worden gesteld. Hierover bestaat natuurlijk nog geen jurisprudentie. Er bestaat dus ook nog geen rechtelijke uitspraak over het te goeder trouw aannemen van sponsorgeld, waarvan op een later moment het doel bleek geld wit te wassen.
Waar wel een gevaar schuilt, zijn de werkzaamheden van commissies binnen verenigingen. In een aantal van onze seminars wordt uitgelegd op welke wijze de werkzaamheden binnen commissies kunnen worden gecontroleerd. Met de UBO-registratie wordt benadrukt dat deze controle belangrijk is. In werkgroepen, commissies of regio’s worden zaken afgehandeld zonder dat een bestuur daarvan op de hoogte is. Maar zoals ook in de webinars aan de orde komt, het bestuur is wel aansprakelijk.
Technische uitleg
In de wet wordt aangegeven dat een natuurlijke persoon die meer dan 25% van het stemrecht kan uitoefenen bij besluiten over het wijzigen van de statuten als UBO wordt aangemerkt. Daarnaast wordt ook de natuurlijke persoon die op een andere manier de feitelijke zeggenschap over de rechtspersoon heeft, als UBO aangemerkt.
Wanneer dergelijke personen ontbreken, worden in de wet op grond van een ‘terugvaloptie’, alle statutaire bestuurders van een rechtspersoon als UBO aangewezen. Dit heeft tot gevolg dat in de non-profit/not-for-profit vereniging of stichting, de statutaire bestuurder ook wel ‘pseudo-ubo’ wordt genoemd.
Bij de UBO-registratie wordt gevraagd hoe groot het percentage is waarover men zeggenschap heeft, is dat 25%? Bij een vereniging is dat altijd onder de 25% omdat de Algemene Vergadering het hoogste orgaan is. Er is dan sprake van een pseudo-UBO en de registratie moet als zodanig worden ingevoerd. Natuurlijk heeft de regering aan het niet registreren een boete vastgesteld en die is € 21.750,-.
Een vereniging of stichting zal naast de registratie van de bestuursleden in het handelsregister van de Kamer van Koophandel ook de pseudo-UBO moeten registreren.